2025 yılı itibarıyla binaların deprem tasarımında esas alınan ana metin hâlâ “Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018)” olup 1 Ocak 2019’dan beri yürürlüktedir. 2025’te ise yeni bir “bina deprem yönetmeliği” Resmî Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe girmemiştir. Ancak yıl içinde “Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti” için yeni bir yönetmelik yayımlandı ve Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği tarafında depremle ilişkili bazı teknik düzenlemeler yapıldı.

2025’te gerçekten ne değişti?

1) Afet Sonrası Hasar Tespiti için yeni çerçeve

22–23 Haziran 2025’te, afetlerden sonra binaların gözlemsel yöntemlerle hasar tespiti nasıl yapılır sorusunu adım adım tarif eden yeni bir “Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Hakkında Yönetmelik” yayımlandı. Kimlerin ekipte olacağı (inşaat mühendisi, mimar, tekniker), nasıl raporlanacağı ve ilan süreçleri dahil 6 bölüm/36 maddeyle usul getiriyor. Bu metin tasarım/hesap yönetmeliği değil, afet sonrası idari-teknik süreç yönetmeliğidir.

Şantiye/pratik etkisi:

• Deprem sonrası sahaya çıkacak ekiplerin yetkinliği ve rapor formatları netleşti.
• İdareyle yazışmalar, tahliye-yıkım ilan süreçleri ve resmi belge standartları belirginleşti.

2) Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği tarafında depremle ilişkili hükümler

2025’te Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde değişiklikler yapıldı. Örneğin bitişik nizam yapılarda deprem derzi bırakılması ve cephenin hafif malzemelerle çözümlenmesi gibi başlıklar daha açık hale geldi. Bunlar imar/uygulama ölçeğinde; statik hesap yaklaşımını (TBDY) değiştirmiyor ama uygulama detayını etkiliyor.

Şantiye/pratik etkisi:

• Proje-pafta onaylarında deprem derzi ve cephenin salınıma izin verecek şekilde hafif malzeme ile çözümü talep edilebilir.
• Mimari ve statik projelerin uyum kontrolü (derz kesitleri, dilatasyon detayları) daha kritik hale gelir.

3) “Yeni deprem haritası/olası güncelleme” gündemi (resmen yürürlükte değil)

Uzman açıklamalarında deprem tehlike haritasında 2025’e yönelik olası bir güncellemeden söz edildi; ancak bu bir beklenti/haber düzeyinde. Resmî Gazete’de yayımlanmış, yürürlükte yeni bir harita ya da TBDY-2025 metni yoktur. Bu başlık gündemde olduğu için projelerde rezervli tasarım yaklaşımı (ör. kritik düğüm noktalarında detay güvenliği) önerilir.

Hâlen geçerli ana metin: TBDY-2018 (yürürlük: 01.01.2019)

Binaların deprem hesabında TBDY-2018 esas alınır. Yönetmelik; tehlike tanımı, tasarım spektrumları, doğrusal/doğrusal olmayan yöntemler, taşıyıcı sistem düzensizlikleri, perde/kolon detaylandırması, mevcut bina performans değerlendirmesi ve güçlendirme kurallarını kapsar. Konsolide metin ve AFAD sayfaları referanstır.

Teknik öne çıkanlar (özet):

• Türkiye Deprem Tehlike Haritasına göre yerel tehlike; zemin sınıfı ve doğrusal elastik tasarım spektrumu ile kullanılır.
• Bina Kullanım Sınıfı (BKS) ve Deprem Tasarım Sınıfı (DTS) ile hedef performans düzeyleri tanımlanır.
• Doğrusal eşdeğer deprem yükü ve modal spektrum yöntemleri; karmaşık ve yüksek düzensiz yapılarda zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz seçenekleri.
• Perde duvar oranları, kolon-kiriş sarılma donatıları, düğüm bölgesi sıklaştırmaları; kısa kolon ve yumuşak kat gibi düzensizliklere sınırlamalar.
• Mevcut bina için bilgi düzeyine bağlı güvenlik katsayıları ve güçlendirme esasları.

Tekindağ İnşaat için proje ve şantiye kontrol listesi (2025’e uyarlanmış)

1. Mevzuat doğrulaması

• İdarenizin istediği güncel pafta/listeleri ve TBDY-2018’in konsolide metnini klasörleyin. Resmî Gazete’de yeni bir “TBDY-2025” metni olmadığı bilgisiyle süreç yönetin.

2. Mimari–statik koordinasyon (imar tarafı)

• Deprem derzi ve bitişik nizam cephe kapama detaylarını mimari projede netleştirin; statik projeyle aynı derz genişliği üzerinden yürütün. Hafif cephe malzemesi şartını şartnameye yazın.

3. Taşıyıcı sistem konsepti

• Yumuşak kat ve güçlü kiriş–zayıf kolon hatalarına izin vermeyen bir ön tasarım yapın. Gerekirse perde oranlarını en başta hedefleyin; mimariyle erken uzlaşın. (TBDY hükümleri)

4. Zemin ve yerel tehlike

• Jeoteknik raporda yerel zemin sınıfı, Vs30 ve sıvılaşma değerlendirmesini açıkça isteyin; analiz spektrumlarını buna göre çıkarın. (TBDY)

5. Ayrıntılandırma

• Kolon/perde sargı donatısı, bindirme boyları, düğüm bölgesi sıklaştırmaları için detay tablolarını paftada ayrı sayfa olarak verin; şantiyede checklist ile denetleyin. (TBDY)

6. Afet sonrası süreç planı (idari)

• 2025’te gelen Hasar Tespiti Yönetmeliğine göre şirket içi bir olay sonrası prosedür hazırlayın: tahliye, güvenlik şeridi, ekip yetkinliği, rapor formatı, idareye bildirim akışı.